Izabella Horodecka z domu Malkiewicz (w konspiracji Teresa Zawilska)
(1908 - 2010)

Urodziła się w Moskwie w dniu 1 maja 1908 roku, w polskiej rodzinie o patriotycznych tradycjach, sięgających okresu powstań narodowych.

Ojciec – Władysław, urodzony w Wilnie, herbu Korab, był dyrektorem handlowym Monopolu Solnego w Warszawie.

Matka – Genowefa, z domu Werakso, herbu Paprzyca, urodzona w Mińsku Litewskim, artystka malarka, absolwentka moskiewskiej Akademii Strogonowskiej, wnuczka powstańca styczniowego.

W Moskwie mieszkała w środowisku polskiej kolonii. Uczyła się w trzyosobowych, prywatnych, polskich kompletach. W 1918 roku zdaje egzamin do I klasy szkoły polskiej, prowadzonej przez prof. Annę Jakubowską. Po przeniesieniu gimnazjum z Moskwy ukończyła je w Warszawie w 1927 roku.

W 1918 roku opuszcza Moskwę i jedzie z rodzicami do Wilna, gdzie przebywa do 1919 roku, będąc świadkiem najazdu bolszewików na miasto.

W tym czasie ojciec pracował w dyrekcji Kolei Państwowych, a matka podjęła się funkcji kustosza czterech pałaców Tyszkiewiczów. Cały czas w jej otoczeniu przebywa młodsza o 3 lata siostra – Irena Malkiewicz, później znana aktorka teatralna i filmowa.

W 1919 roku rodzina przenosi się do Warszawy. W 1927 roku zaczyna studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, które przerywa po dwóch latach. Następnie uczęszczała do pomaturalnej Szkoły Handlowej, którą ukończyła w 1931 roku. Przez kilka miesięcy pracuje w Związku Zakładów Ubezpieczeń Społecznych Pracowników Umysłowych.

Po wyjściu za mąż, 1 stycznia 1932 roku, za Zygmunta Horodeckiego, prawnika (prokuratora), przerywa pracę, a w 1933 roku ze względu na pracę męża wyjeżdża na Śląsk, gdzie przebywają do 1937 roku. Po powrocie do Warszawy, do wybuchu II wojny światowej mąż pracuje w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Mąż (urodzony w 1906 roku) 6 września 1939 roku ewakuuje się wraz z Ministerstwem Sprawiedliwości na Wschód. Później z 30-osobową grupą usiłuje przedostać się na zachód. W Równem następuje aresztowanie – 28 osób trafia do Katynia. Mężowi jej udaje się uniknąć aresztowania i dociera do Wilna, gdzie przebywa do 1941 roku. W Wilnie zostaje aresztowany i wywieziony w głąb Rosji (za Ural) do łagrów, gdzie przebywał do stycznia 1942 roku. Następnie ewakuuje się z żołnierzami gen. Andersa i dociera przez Iran, Irak, Liban, Palestynę, Egipt do Włoch. Walczył pod Monte Cassino i Anconą. Po wojnie, przez Anglię dociera do USA, gdzie do przejścia na emeryturę pracował cały czas w swoim zawodzie. Zmarł w roku 1996.

Izabela Horodecka uczestniczy w kampanii wrześniowej od początku, aż do powrotu do Warszawy 7 listopada 1939 roku. Zmobilizowana już 24 sierpnia i przydzielona do XIII Zespołu Chirurgicznego jako siostra operacyjna Szpitala Ujazdowskiego (potem Szpitala Polowego nr 104, który 8 września był ewakuowany do Trembowli, którego Komendantem był płk B. Szarecki), ponieważ była absolwentką specjalnego kursu Czerwonego Krzyża Sióstr Sanitarnych w 1938 roku.

Podejmuje pracę zarobkową, a równocześnie, od kwietnia 1942 roku działalność konspiracyjną w Armii Krajowej. W styczniu 1940 roku podejmuje pracę w kawiarni artystów filmowych przy ul. Złotej 7, prowadząc księgowość. Pracuje tam do stycznia 1944 roku. W kwietniu 1942 roku podejmuje dodatkową pracę w Biurze Budowlanym inż. Jana Przybylskiego przy ul. Żurawiej 4, które faktycznie było osłoną dla działalności konspiracyjnej w ramach “Wachlarza”. Potem zostaje przesunięta do pracy w Oddziale Likwidacyjnym Komendy Głównej AK – kryptonim 993/W, pseudonim “Teresa”. Bierze udział w 23 akcjach tego Oddziału. Uczestniczy w walkach Powstania Warszawskiego w Kompanii “Zemsta”, baonu “Pięść”, Zgrupowania “Radosław”. Bierze udział w obronie Woli, potem Starówki. 2 września przechodzi kanałami na Żoliborz, a 4 września jest już w Kampinosie. Nie udaje się jej wrócić do walczącej Warszawy. Przechodzi do działalności partyzanckiej w szeregach AK. Zostaje ranna pod Jaktorowem (29 września), aresztowana w Drzewicy (15 paździenika) i więziona w Tomaszowie Mazowieckim, następnie w obozie w Częstochowie, skąd wyszła 3 listopada. Ze względu na odniesione rany unika wywiezienia do Niemiec. Wraca do Drzewicy, gdzie jest łączniczką dowódcy Oddziału AK z Grodziskiem Mazowieckim. Będąc łączniczką zostaje ciężko ranna 16 grudnia pod Grójcem w oba łokcie, co wyeliminowało ją z dalszego udziału w walkach partyzanckich. Po koniecznym pobycie w szpitalu w Piasecznie wraca do Warszawy 29 stycznia 1945 roku.

W okresie wojny była czterokrotnie ranna - dwukrotnie w Powstaniu Warszawskim i dwukrotnie w walkach partyzanckich. Pełen obraz działalności i przeżyć z okresu wojny przedstawiła w opublikowanej w 1992 roku, a napisanej na podstawie zachowanego, wykonanego na polecenie swojego dowódcy, raportu z 1946 roku, książce Pt. “Ocalone od niepamięci – wspomnienia z lat 1939 – 1945”. W 1949 roku wstąpiła do ZBoWiD, a 27 maja 1991 roku do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Ostatni stopień wojskowy – podpułkownik (podniesiony z majora w ostatnich latach).

W okresie powojennym pracuje w budownictwie, podejmując pracę już 16 marca 1945 roku (jeszcze z ręką w gipsie) w Społecznym Przedsiębiorstwie Budownictwa u profesora A. Wasiutyńskiego. W 1949 roku zostaje przeniesiona do Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Sprzętowego Budownictwa w Warszawie. Potem od 1961 roku zatrudniona była w Ministerstwie Budownictwa, aż do przejścia na emeryturę w 1968 roku.

Już w okresie młodzieńczym wykazywała zainteresowanie sportem i turystyką, zwłaszcza wodną. W 1928 roku, w czasie studiów, staje się członkiem sekcji wioślarskiej AZS Warszawa i pływa jedynką do 1932 roku, czyli do wyjazdu na Śląsk.

Ze względu na odniesione rany po wojnie nie wróciła już na tory wioślarskie, ale kontynuowała swoje umiłowanie środowiska wodnego poprzez kajakowanie, najpierw jako uczestniczka spływów, potem jako organizatorka wielu imprez kajakowych i innych przedsięwzięć, zwłaszcza w szeregach i władzach Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Współpracowała również z Polskim Związkiem Kajakowym. Do PTTK wstąpiła 5 maja 1953 roku (legitymacja nr 88135). W 1989 roku Uchwałą Krajowego Zjazdu PTTK nadano jej tytuł Członka Honorowego Towarzystwa – legitymacja nr 118.

Pierwszą wycieczkę kajakową odbyła w dniach 16 – 31 lipca 1954 roku, na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich i Krutyni (pod prąd), z Pisza do Pup (obecnie Spychowo) w postaci wczasów kajaków.

Od 1954 do roku 2003 czynnie pływa, przeważnie sama jedynką. Przez wiele lat aktywnie prowadziła działalność organizacyjną w PTTK, najpierw jako Sekretarz, potem jako Wiceprzewodnicząca Komisji Kajakowej Oddziału PTTK “Mazowsze”. Przez szereg lat współpracowała z Przewodniczącym Komisji – Henrykiem Leibschangiem. Była członkiem-założycielem Warszawskiego Klubu Wodniaków PTTK. W latach 1969 – 1985 była członkiem Komisji Turystyki Kajakowej Zarządu Głównego PTTK, pełniąc funkcję Przewodniczącej Głównego Referatu Weryfikacyjnego Turystycznej Odznaki Kajakowej PTTK. Od 1987 roku jest członkiem Klubu Przodowników Turystyki Kajakowej PTTK “Retmani”, a od 1989 członkiem Kręgu Seniorów PTTK.

Izabela Horodecka pełniła szereg funkcji organizacyjnych na spływach. W lipcu 1957 roku pierwszy raz prowadziła jako Komandor spływ na Pilicy i Wiśle z Warki do Warszawy. W czerwcu 1961 roku była wspólnie z Barbarą Ehlert Komandorką spływu “O Słoneczną Wstęgę Wisły” na odcinku z Kazimierza Dolnego do Warszawy, a samodzielnie Komandorką spływu Brokiem i Bugiem w roku 1973. Od 1965 roku posiada uprawnienia organizatora turystyki II stopnia, a od 15 grudnia 1968 roku jest przodownikiem turystyki kajakowej PTTK I stopnia (legitymacja nr 169). Od 1959 roku jest również Instruktorem Turystyki Polskiego Związku Kajakowego III stopnia, od 1962 roku II stopnia, od 1979 roku I stopnia, a od 10 grudnia 1981 roku stopnia Związkowego. W 1976 roku została mianowana przez Zarząd Główny PTTK instruktorem kształcenia kadr. Strażnikiem Ochrony Przyrody jest od 10 maja 1971 roku.

W okresie 40 lat pływania (1954-1994) uczestniczyła w 126 wycieczkach kajakowych, przepływając w tym czasie 12.405 km w ciągu 662 dni. Z tego na:

Uczestniczyła w 13 spływach zagranicznych (1961-1984) w sześciu krajach: Czechosłowacji (Dunaj), Iraku (Eufrat i Tygrys), Jugosławii (Neretwa, Drina, Vardar i Dunaj), Hiszpanii (Gwadalkiwir), Turcji (Meander) i Węgrzech (Dunaj). Na Dunaju pływała wielokrotnie. Uczestniczyła w spływach zarówno latem, jak i w zimie. W pierwszym zimowym spływie uczestniczyła na Brdzie w 1970 roku. Pierwszy spływ górski to Dunajec w czerwcu 1958 roku. Przepłynęła większość najpiękniejszych szlaków w kraju, począwszy od Dunajca, “króla polskich rzek” na południu, a skończywszy na rzekach Przymorza (Rega, Łupawa). W sumie 60, z tego niektóre wielokrotnie (Wisła, Bug, Pilica, Krutynia, Czarna Hańcza).

Owocem pływania jest zdobycie wszystkich stopni TOK PTTK, łącznie ze stopniem “Za Wytrwałość”, który zdobyła już w 1977 roku. Posiada również od 1972 roku Odznakę Turysty PZKaj stopnia ”Złotego na wiośle”.

Pływała przeważnie sama, ale w towarzystwie wielu znanych i zasłużonych dla kajakarstwa osób. Byli to m.in. Stanisław Gabryszewski (z nim zaczynała swoje pływanie), Henryk Leibschang (nauczyciel na rzekach górskich), Józef Targoński, Jolanta Chojnacka - Gabryszewska i Bolesław Szewczyk (wszyscy byli członkami WKW-PTTK), ponadto Tadeusz Pilarski, Henryk Sienkiewicz, Zdzisław Repeta, Ulrich Nowak, Jan Dworczak, Andrzej Michalczyk, Zbigniew Błażejewski, Marek Głowacki, Mieczysław Żak, Stanisław Gębski, Zbigniew Zieliński i Krzysztof Książek.

Była zainteresowana nie tylko kajakiem. Począwszy od 1957 roku, czyli od chwili otrzymania paszportu (wcześniej ośmiokrotnie próbowała przekroczyć nielegalnie granicę chcąc połączyć się z mężem, ale bezskutecznie), zaczęła często wyjeżdżać na wycieczki krajoznawcze do różnych krajów na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy. Wycieczki te najczęściej miały charakter wypraw trampingowych. Intensywność ich, co jest wprost szokujące, zwiększyła się zwłaszcza w ostatnim okresie, tzn. w końcu lat 80-tych i 90-tych. Gdyby udało się policzyć wszystkie kilometry przebyte wszystkimi środkami lokomocji to starczyłoby ich przynajmniej na trzykrotne okrążenie globu ziemskiego.

W latach 1957-1995 odwiedziła 55 krajów, z tego 4 tranzytem, w tym wszystkie stolice tych krajów z wyjątkiem Paragwaju) na 6 kontynentach. Między innymi była w Chinach, Japonii, Indiach, Tajlandii, Singapurze, Australii, Republice Południowej Afryki, Nigerii, Zambii, Mozambiku, Angoli, Izraelu, Iraku, Jordanii, Syrii, Libanie, Egipcie, Maroko, Tunezji, USA, Brazylii, Argentynie, Paragwaju, Peru, Kubie, Meksyku oraz prawie wszystkich krajach Europy.

O uznaniu dokonań w zakresie działalności konspiracyjnej w okresie II wojny światowej świadczą medale i odznaczenia bojowe, które zostały jej nadane:

oraz odznaczenia cywilne: Za osiągnięcia w dziedzinie turystyki i krajoznawstwa została wyróżniona:

Opracował (1996) Stanisław Gębski.
Uzupełnił (2008) Krzysztof Książek.

  Iza Horodecka zmarła dnia 1 kwietnia 2010 r. w swoim domu na warszawskiej Saskiej Kępie.